22 kwietnia 2010 r. zakończyła się w Politechnice Gdańskiej konferencja podsumowująca prace nad trzyletnim Projektem ZEUS – „Zintegrowanym Systemie Bezpieczeństwa Transportu”. Szczegółowy monitoring informacji o bezpieczeństwie, analizy i badania przyczyn wypadków, korzystanie z doświadczeń wszystkich systemów transportu, nowoczesne systemy ratownictwa, szkolenia kadry w rękach zintegrowanych instytucji zarządzających bezpieczeństwem transportu, to niektóre z elementów zaproponowanych do wdrożenia w nowej koncepcji integracji systemów bezpieczeństwa transportu w Polsce.
Projekt ZEUS
ZEUS - "Zintegrowany System Bezpieczeństwa Transportu” to projekt badawczy zamówiony przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. To pierwsza w tej części Europy koncepcja integracji systemów bezpieczeństwa głównych gałęzi transportu: drogowego, kolejowego, lotniczego i wodnego. Politechnika Gdańska była generalnym wykonawcą przedsięwzięcia oraz realizatorem części drogowej. Partnerami projektu byli: Politechnika Śląska – transport kolejowy, Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych w Warszawie – transport lotniczy oraz Akademia Morska w Szczecinie – transport wodny.
Prace nad Projektem
Gałęzie i rodzaje transportu różnią się pod względem ich użytkowników, rozwiązań funkcjonalnych i prawnych, wielości instytucji zaangażowanych w procesy bezpieczeństwa transportu. Dlatego też, podstawowe uwarunkowania tworzenia integracji systemu zarządzania bezpieczeństwem zostały określone na podstawie analiz diagnostycznych, które umożliwiły identyfikację kluczowych elementów dla prawidłowego funkcjonowania systemu bezpieczeństwa. W toku prac porównano sytuację Polskie z krajami, które od lat uważa się za liderów w tym zakresie. Zidentyfikowano mocne i słabe strony krajowego systemu bezpieczeństwa transportu oraz możliwość wykorzystania doświadczeń z innych krajów.
Główne wnioski
to główne wnioski wynikające z prac zespołu autorskiego Projektu ZEUS ujęte w przedstawionej koncepcji integracji systemów bezpieczeństwa czterech rodzajów transportu w Polsce. Oto niektóre z zaproponowanych rozwiązań.
Koncepcja Zintegrowanego System Bezpieczeństwa Transportu przewiduje, że będzie on spełniał cztery podstawowe funkcje:
Zapobieganie zagrożeniom w transporcie – programowanie poprawy bezpieczeństwa, upowszechnienie metod zarządzania ryzykiem, ocenę skuteczności stosowanych środków poprawy, szkolenia kadry.
Ratownictwo techniczne i medyczne – zmniejszanie szkód i strat w wypadkach transportowych, procedury ratownicze, metody współdziałania służb, standardy wyposażenia, ratownictwo na miejscu wypadku, opieka zdrowotna po wypadku, pomoc ofiarom.
Badania przyczyn wypadków transportowych – procedury i metody badania przyczyn wypadków, formułowanie i rozpowszechnianie rekomendacji w zakresie niezbędnych zmian w systemie bezpieczeństwa.
Monitoring i informacja o bezpieczeństwie – systematyka i standaryzacja pojęć, integracja baz danych o wypadkach, stosowanie nowoczesnych technologii monitoringu.
Przedstawiona w koncepcji integracji struktura organizacyjna systemu przewiduje powstanie:
Instytucji koordynacyjnej: jednej instytucji na poziomie krajowym – Krajowej Rady Bezpieczeństwa Transportu (KRBT),
Instytucji głównych: Urzędu Transportu (UT) o funkcjach podstawowych oraz Krajowej Komisji Badania Wypadków Transportowych (KKBWT) i Obserwatorium Bezpieczeństwa Transportu (OBT) o funkcjach wspomagających
Instytucji współdziałających: instytucji spoza sektora transportu o funkcjach podstawowych i wspomagających (głównie Policja, Państwowa Straż Pożarna, instytucje zarządzania kryzysowego, instytucje ochrony zdrowia, instytucje badawcze),
Instytucje podrzędnych: kontrolowanych przez urzędy transportu zarządców infrastruktury, przewoźnicy, producentów.
Krajowa Rada Bezpieczeństwa Transportu
To projektowany w koncepcji międzyresortowy organ doradczy i pomocniczy Rady Ministrów w sprawach bezpieczeństwa transportu. Jednostką wykonawczą KRBT jest Sekretariat, który działa w strukturze organizacyjnej Ministerstwa Infrastruktury. Celem jej działania ma być określanie kierunków i koordynacja działań administracji rządowej w sprawach bezpieczeństwa transportu. Do podstawowych zadań należeć mają: proponowanie kierunków polityki państwa w zakresie bezpieczeństwa transportu, koordynacja działań instytucji funkcjonujących w ramach resortu transportu i innych resortów, ukierunkowanie badań naukowych, inicjowanie oraz opiniowanie aktów prawnych w dziedzinie transportu.
Urząd Transportu
Celem działania Urzędu Transportu byłaby regulacja rynku transportowego oraz nadzór nad bezpieczeństwem transportu. Do podstawowych zadań należeć będzie:
Krajowa Komisja Badania Wypadków Transportowych
Celem działania Krajowej Komisji Badania Wypadków Transportowych ma być niezależna i bezstronna identyfikacja przyczyn wypadków transportowych. Do podstawowych zadań Komisji należeć będzie:
Obserwatorium Bezpieczeństwa Transportu
Celem działania Obserwatorium ma być bieżące informowanie o poziomie bezpieczeństwa i jego zmianach, wynikach analiz bezpieczeństwa, udostępnianie wiedzy o bezpieczeństwie. Wśród podstawowych zadań należeć wymienić:
Trzyletnie badania zrealizowane w Projekcie ZEUS pokazały, że problemy bezpieczeństwa w różnych dziedzinach są bardzo często tej samej natury i mogą też zostać sformalizowane w ten sam sposób. Aby było to możliwe niezbędna jest integracja systemu bezpieczeństwa transportu oraz przebudowa instytucjonalna w celu integracji podstawowych funkcji i zadań. Proces dochodzenia do rozwiązań docelowych uwarunkowany będzie współdziałaniem istniejących instytucji systemu bezpieczeństwa i wolą polityczną w przeprowadzenia zmian legislacyjnych tak aby poszczególne jego elementy: funkcjonalne, informacyjne, organizacyjne, prawne, techniczne, przestrzenne i kadrowe mogły być ujednolicone.
Więcej informacji oraz materiały z konferencji znajdują się na stronie www.e-zeus.eu.
Dodatkowych informacji udzielają sekretarze naukowi Projektu:
dr Lech Michalski, Politechnika Gdańska
dr Joanna Żukowska, Politechnika Gdańska
Autor: (źródło: ZEUS, 23.04.2010)